2022 Nobel Edebiyat Ödülü’nü Fransız yazar Annie Ernaux kazandı

2022 Nobel Edebiyat Ödülü’nü Fransız yazar Annie Ernaux kazanmıştır.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi‘nde düzenlenen basın toplantısında, ödülün, “kişisel hafızanın köklerini, yabancılaşmalarını ve kolektif kısıtlamalarını ortaya çıkarmadaki cesareti ve klinik duyarlılığı için” Fransız yazar Annie Ernaux’e verildiği açıklandı.

Ernaux’un, yazılarında cinsiyet, dil ve derslik açısından kuvvetli eşitsizliklerin damgasını vurmuş olduğu bir yaşamı tutarlı bir halde ve değişik açılardan incelemiş olduğu, yazarlığa giden yolunun uzun ve sıkıntılı olduğu açıklandı.

ANNIE ERNAUX KİMDİR?

Annie Ernaux 1940’ta dünyaya geldi ve ailesinin bir bakkal ve kafeye haiz olduğu Normandiya’daki minik Yvetot nahiyesinde büyüdü.

“Yoksul fakat tutkulu” bir çocukluk geçiren Ernaux, yazılarında, cinsiyet, dil ve derslik açısından kuvvetli eşitsizliklerin damgasını vurmuş olduğu bir yaşamı tutarlı bir halde ve değişik açılardan inceledi.

“Kurgu perdesini yırtma hırsı” Ernaux’u geçmişin metodik bir tekrardan inşasına değil, hem de tamamen dış vakaları kaydeden bir günlük formunda “ham” bir düzyazı yazma girişimine de götürdü.

Yazmanın politik bir fiil bulunduğunu ve toplumsal eşitsizliğe insanların gözlerini açtığını söyleyen Ernaux, bu amaçla dili, hayal gücünün perdelerini yırtmak için kendi deyimiyle bir “bıçak” olarak kullandı.
Ernaux’a internasyonal bir ün ve bir sürü takipçi ve yazınsal talebe kazandıran en iddialı eseri, Les annees (The Years) oldu. Bu eseri, “ilk kolektif otobiyografi” olarak anıldı.

Yazının özgürleştirici gücüne inanan Annie Ernaux’un emek harcamaları, utanç, aşağılanma, kıskançlık yada kim olduğunuzu görememe şeklinde derslik deneyiminin ıstırabını açığa vuruyor.

ÖDÜL GEÇEN YIL ZANZİBARLI ROMANCIYA VERİLMİŞTİ

2021’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü Afrika kıtasının doğusunda Tanzanya’ya bağlı iki adadan oluşan ve özerk yönetilen Zanzibar’da doğan romancı Abdulrazak Gurnah kazanmıştı.

Gurnah, “kültürler ve kıtalar arasındaki uçurumda sömürgeciliğin etkilerine, yanı sıra mültecilerin kaderine kati ve merhametli şekilde nüfuz etmesi” sebebiyle ödüle layık görülmüştü.

NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ

Nobel Edebiyat Ödülü, 1901-2021 yıllarında 114 kez verildi. Toplam 118 kişiye layık görülen ödüllerden 4’ü, 2’şer yazar içinde paylaştırıldı.
Nobel Edebiyat Ödülü şimdiye kadar 30 kez İngilizce, 15 kez Fransızca, 14 kez Almanca ve 11 kez de İspanyolca yazan yazarlara verildi.
Bu dilleri, 7 ödülle İsveççe, 6’şar ödülle İtalyanca ve Rusça, 5 ödülle Lehçe, 3’er ödülle de Norveççe ve Danca izledi. Yunanca, Japonca ve Çince yazan yazarlar 2’şer kez ödüle layık görüldü.

Arapça, Bengalce, Çekçe, Fince, İbranice, Macarca, İzlandaca, Oksitanca, Portekizce, Sırpça-Hırvatça, Yiddiş ve Türkçe yazan yazarlar da birer kez ödül kazanmıştır.

2006’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Orhan Pamuk, Nobel alan ilk Türk yazar olmuştu.

Nobel Edebiyat Ödülü’nü 2020’de ABD’li ozan Louise Glück almıştı.