Gazi Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal, Hatay’da bulunan fay hatlarına ilişkin senelerce emek verme yaptığını, Doğu Anadolu fay hattında enerji biriktiğini ve meydana gelen depremin sürpriz olmadığını söylemiş oldu. 2010 senesinde Hatay’da düzenlenen konferansta, bölgenin depremsellik açısının önemine vurgu yaptığını özetleyen Pampal, ‘Hatay İlinin Depremselliği, Zelzele Tehlikesi ve Riskleri’ ile ‘Depremler Organik Afet midir? Depremlerle Baş Edebilmek’ adlı kitaplarında bölgede büyük depremin beklendiğini vurguladığını söylemiş oldu. Pampal ek olarak ‘Hatay İlinin Depremselliği, Zelzele Tehlikesi ve Riskleri’ kitabında kendi çizdiği harita ile de bölgede meydana gelecek zelzele ile etkilenecek bölgeler ve Savrun fayının risk açısından önemini ortaya koyduğunu söylemiş oldu.
‘ORTA MARMARA FAYI KIRILMAK İÇİN BEKLİYOR’
Pampal, 7.6 büyüklüğündeki depremin olduğu fay hattını doktora tezinde çalıştığını kaydederek, “Senelerdir konuşuyoruz, bölgenin depremselliğini biliyoruz. Şimal Anadolu fayı dünya ölçeğinde en mühim, en diri, zelzele yaratan faylardan biri. 1939 Erzincan depreminden sonrasında 10’un üstünde 7’den büyük yıkıcı tesir icra eden zelzele üretti. Doğudan başladı, batıya şu anda İstanbul’un Avrupa yakasının derhal güneyinde kıyıya 15 kilometre mesafede 1866’da kırılan Orta Marmara fayına kadar geldi. Bu fay da kırılmak için bekliyor İstanbul’u tehdit eden tehlikenin deposu olarak” dedi.
‘BU DEPREMLER YEDİSU FAYINI ETKİLEYEBİLİR’
Pampal, Doğu’da da Erzincan ile Karlıova içinde Yedisu fayının kırılmamış bir parça olarak beklediğine dikkat çekip, “Bu da 1700’lü yıllarda kırılmış, enerjisini biriktirmiş, tekrarlanma süresini tamamlamış, kırılmak suretiyle. Bu depremler onu da etkileyebilir. Hatay’a kadar gelen fay, buradan Kahramanmaraş’a uzanıyor, Doğu Anadolu fayı ile birleşiyor. İskenderun-Hatay arasından Osmaniye, Kahramanmaraş, Adıyaman, Bingöl üstünden Karlıova’da Şimal Anadolu fayı ile birleşiyor. İkinci depremi icra eden fayı, doktora tezi olarak ele almıştım. Adana’dan başlayarak Göksun’a doğru isimlendirdiğim bir fay Savrun fayı. Doğu Anadolu fayı ile kesişiyor. Bu iki fayın kesiştiği yer esasen Arap, Anadolu ve Afrika levhalarının kesiştiği yer. Bu küçücük bir kırık değil. Biz senelerce bu bölgenin tehlikesini dile getirdik. Hatay’da 2010 senesinde bir konuşma vermiştim, onu kitap olarak da yayımladık” diye konuştu.
‘2 YIL ÖNCE, FAY KIRILACAK, DİYE SÖYLEDİK’
Pampal, kırılan fay hatlarına ilişkin “Kırılmanın başladığı yer Pazarcık bölgesi, Doğu Anadolu Fayının kırılmak suretiyle olan bir bölgesiydi. Sonrasında da Gölbaşı-Sincik segmenti var. Onun kuzeyi 2 yıl ilkin Elazığ-Malatya’yı vuran depremde kırılmıştı. 6.8 büyüklüğünde zelzele yaratmıştı. Korktuk, depremden sonrasında çoğunlukla dedik ki ‘Doğu Anadolu fayı kırılıyor, yırtılmaya başladı, güneye doğru devam edecek, Sincik Gölbaşı ve Gölbaşı Türkoğlu topun ağzında’. Gölbaşı Türkoğlu’nun üstünde durmamızın sebebi orada 1115 ve 1513’te 2 zelzele olmuş. 40 bin can kaybı var Maraş’ta olan depremde. 1513’te tekrardan kırılmış. O günden bugüne 510 yıl geçmiş. O denli oldukca enerji birikmiş ki kırıldı kırılacak, bir sebep bekliyor. Sivrice-Pütürge oldu, güneye doğru stres yükledi. ‘Kırılacak’ diye bunu bu açıklıkta dile getirdik. Bazı dostlar bile ‘beklemiyorduk’ diye sözler diyorlar, yadırgıyorum. Bölgeyi iyi tanımadıkları anlaşılıyor” dedi.
‘ZEMİNİN DEPREMİ BÜYÜTME ETKİSİ’
Prof. Dr. Pampal, depremin bu kadar hasar vermesinin başlıca sebebinin depremin büyüklüğü, boşalan enerjinin büyüklüğü bulunduğunu altını çizdi. Pampal, “Ortalama 20 bin kişinin yaşamını kaybetmiş olduğu 19 Ağustos depreminden 8-10 kat daha büyük. 9 saat sonrasında Elbistan civarında 7.6’lık ikinci zelzele tam tüy dikti, sildi süpürdü. Bu 2 depremi birazcık daha derinlemesine incelersek; depremler oldukca sığ, Marmara depremine nazaran yarı yarıya daha sığ, yüzeye daha yakın bir kırılma oldu, yapılar devrilmedi göçtü. Altan dalgalar vurunca bina neredeyse yukarıya doğru uçar, kalkar ve tekrardan düşer, bina göçer. Üst merkezden uzaklaştıktan sonrasında yapılar devrilir, zelzele kuvveti bu kez yanal olarak gelir. Hasarı etkileyen en mühim unsur depremin büyük olmasının yanında yerin depremi büyütme tesiri; 3 kata kadar büyütüyor ve buna yapı dayanmıyor, hele bizim benzer biçimde fena yapılmış yapılar asla dayanmıyor. Bu yerleşim alanlarımızın neredeyse tamamı alüvyon zeminler üstüne kurulmuş ve ağır yapılardan oluşuyor; betonarme oldukca kattan oluşan. Depremde hissedilen sertlik 7.7, 7.6 değil, bunu 3 ile çarpın” diye konuştu.
‘YENİ KIRILMALAR SÜRPRİZ OLMAZ’
Prof. Dr. Pampal, bilhassa Hatay’da çalıştığını anlatarak, “Fayların karakterlerini biliyorum. Çekince tamamen geçmiş değil, devam edebilir, oralarda stres arttı. Bir de kuzeye doğru Elbistan, Ekinözü, Sürgü fayını kesen Malatya fayı var. Yukarı doğru gidiyor sonrasında sağa dönerek Ovacık fayı olarak Şimal Anadolu fayına ulaşıyor, Tunceli, Malatya, Elazığ, Bingöl. Bir de Karlıova ile Erzincan içinde Yedisu fayı esasen kırıldı kırılacak. Bu büyük levha hareketleri sonrası, altüst olan o bölgenin yer kabuğundaki stres bu hatlar süresince arttı. Buralarda yeni kırılmalar olursa bu bizim için sürpriz olmaz. Buralarda tehlikenin geçmediğini söyleyebiliriz” dedi.
DHA
Bakanlık: Zelzele Suçları Soruşturma Büroları…
Hasarlı bina 5 gün sonrasında çöktü! İçeride kalan…
Gözleri doldu, adeta yalvardı: İstanbul’u, İzmit’i, Bursa’yı büyütmeyin!